O szkole
Szkoła Podstawowa nr 1 w Trzciance to publiczna szkoła z oddziałem przedszkolnym i nowoczesnym modelem zarządzania. Jest najmniejsza pod względem obwodu szkolnego i powierzchni budynku spośród sześciu w wielkopolskiej gminie, liczącej ok. 17 tys. mieszkańców. Stopniowo wprowadzana od 2017 r. innowacyjność dotyka trzech aspektów: uczenia się (pierwsza mobilna pracownia iPadowa dla uczniów i nauczycieli w okolicy, składająca się dziś z 80 urządzeń, budowa pracowni Mac), nauczania (ponad połowa nauczycieli ukończyła szkolenie z rozwijania kompetencji cyfrowych i wykorzystania technologii w procesie dydaktycznym) i środowiska szkolnego (zamki magnetyczne w drzwiach, dodatkowe źródło finansowania zakupu sprzętu IT z najmu boiska sportowego Orlik za pośrednictwem dedykowanej aplikacji). Jako jedyna w okolicy szkoła SP nr 1 posiada certyfikat Europejskiego Korpusu Solidarności, od lat goszcząc w rocznym cyklu wolontariuszy z zagranicy.
Waldemar Łastowski
dyrektor Szkoły Podstawowej nr 1 w Trzciance
Wyzwanie
Kiedy w 2016 roku stery szkoły objął Waldemar Łastowski, nie nauczyciel, a wieloletni pracownik organu prowadzącego, dla placówki zaczął się czas zmian. Pierwsze kroki dotyczyły dostępu uczniów, nauczycieli i rodziców do dziennika elektronicznego i zakupu pakietu Microsoft Office 365. – Chciałem dać uczniom odpowiednie narzędzie [przyp. red.: MS Office 365] do pracy na co dzień, a okazało się niezbędne, gdy wybuchła pandemia Covid-19 – podkreśla dyrektor. Pandemia przyspieszyła transformację cyfrową w Polsce, wymuszając przeniesienie kształcenia do przestrzeni wirtualnej. W pojawieniu się programów rządowych jak Cyfrowa Polska, dyrekcja szkoły dostrzegła szansę na inwestycję w sprzęt IT. Z początku w placówce pojawiły się zakupione przez władze gminy tablety, które jednak nie spełniały odpowiednich parametrów technicznych. Następnie zainwestowano w budowę sieci wi-fi. Wciąż jednak brakowało dobrego sprzętu. Z pomocą przyszła firma Cortland, autoryzowany przedstawiciel Apple w Polsce.
Rozwiązanie
Wizję innowacyjnej szkoły poprały władze gminy. W ramach programu Cyfrowa Polska burmistrz przekazał dotację na zakup iPadów dla trzech lokalnych szkół, z tego SP nr 1 kupiła najwięcej, bo 30 urządzeń. Część od razu trafiła do eksperymentalnej klasy pierwszej, w której uczniowie podjęli naukę w modelu 1:1. Jak wygląda to dziś? Na 350 uczniów, 20 przedszkolaków i 50 nauczycieli przypadają mobilne pracownie iPadowe (łącznie ok. 80 urządzeń) oraz pracownia składająca się z 7 komputerów Mac z dwoma systemami operacyjnymi Windows i macOS. W szkole powstało także kółko poświęcone robotyce. Z pomocą iPadów dzieci po lekcjach programują roboty z klocków Lego. – Zajęcia cieszą się ogromnym zainteresowaniem uczniów. Nauczyciele prowadzący dobierają odpowiednie aplikacje i stopień zaawansowania do poziomu i wieku uczestników – przyznaje z zadowoleniem dyrektor, lider zmiany.
Po zakupie sprzętu kierownictwo szkoły poszło o krok dalej i aktywnie zaczęło budować potencjał zespołu nauczycieli. Trenerzy Cortland przeszkolili połowę pedagogów z użytkowania urządzeń mobilnych i podstawowych aplikacji. – Co ważne, nasz partner pomógł nam napisać projekt do Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS), w ramach którego otrzymujemy dofinansowanie na praktyczne szkolenie kadry nauczycielskiej. Tygodniowe warsztaty z modułu Apple Teacher odbywają się u nas regularnie – podkreśla Łastowski.
Waldemar Łastowski
dyrektor Szkoły Podstawowej nr 1 w Trzciance
Efekty
Dyrekcja nie ukrywa, że z początku nauczycieli trzeba było zachęcać do nauczania ekranowego. Teraz z wyprzedzeniem pedagodzy na konkretną godzinę lekcyjną rezerwują urządzenia iPad dla danej klasy. Dzieje się tak aż do godzin popołudniowych, kiedy odbywają się dodatkowe zajęcia z robotyki. Angliści w kreatywny sposób omawiają z uczniami gramatykę, uczą funkcji językowych i sprawdzają przyswojone słownictwo. Urządzenia mobilne szczególnie przydają się dwóm uczniom z niepełnosprawnością, niedosłyszącym. Dzięki technologii ich nauka ma charakter spersonalizowany. Ale iPad uczy też współpracy. Podczas lekcji języka niemieckiego uczniowie z klas starszych w aplikacji Kahoot! tworzą gry i zabawy dla koleżanek i kolegów z klas młodszych. Nawet nauczyciel plastyki zdecydował się na technologiczną innowację, korzystając podczas lekcji z rozszerzonej rzeczywistości (ang. augmented reality, AR). Urządzenia trafiają także do najmłodszych. Podczas pandemii, gdy reszta uczyła się w domach, przedszkolaki wzięły do rąk iPady i salę zmieniły w studio nagrań. Pod okiem nauczycielki stworzyły świąteczny film w funkcji green screenu i zmontowały go w aplikacji iMovie.
Jak na te zmiany reagują rodzice uczniów i mieszkańcy gminy Trzcianka? Od kilku lat podczas naboru do SP nr 1 jest więcej chętnych niż miejsc. Szkoła jest rozpoznawalna i ma opinię innowacyjnej, m.in. ze względu na wprowadzoną do modelu nauczania technologię. Na jednym z forów czytamy odpowiedź absolwentki szkoły na pytanie rodzica, który prosi o porównanie dwóch placówek w gminie: „chodziłam do obu szkół i bardzo polecam SP nr 1, szczególnie dla dzieci kreatywnych, bo szkoła jest otwarta na rozwijanie pasji […] nowoczesne podejście do nauki”. Dyrekcję cieszą takie opinie.
Zaplecze finansowe
Skąd szkoła bierze środki? – Gdy objąłem stanowisko dyrektora, rachunek dochodów własnych z wynajmowanych pomieszczeń szkolnych w skali roku nie powalał. Teraz jest 12-krotnie wyższy. Jak to możliwe? To głównie zasługa boiska Orlik – wyjaśnia dyrektor. Ideą funkcjonowania Orlików jest ich bezpłatne użytkowanie przez mieszkańców przez 10 lat od wybudowania. Gdy po upływie tego czasu burmistrz przekazał boisko władzom szkoły w zarząd własny, dyrektor dostrzegł w tym szansę. Początkowo odpłatny najem wzbudził sprzeciw społeczeństwa, a szczególnie rodziców dzieci, które grały na boisku w prywatnym klubie piłkarskim. Ponieważ jednak rodzice płacili za treningi w szkółce piłkarskiej, ale koszty utrzymania murawy, remontów i pracownika ponosiła szkoła, dyrektor powiedział: stop. Rozwiązanie przyszło w zaprojektowanej aplikacji. Teraz do godz. 15.00 z boiska korzystają uczniowie SP nr 1. Później osoby prywatne lub szkółki piłkarskie mogą poprzez aplikację zarezerwować boisko, dokonać płatności i o odpowiedniej godzinie odebrać od pracownika szkoły klucz.
To jednak nie jedyny przykład, gdy technologia zmienia środowisko szkolne w Trzciance. Podczas remontu dyrektor podjął decyzję o wymianie zamka w drzwiach wejściowych na magnetyczny. Uczniów i pracowników szkoły wyposażono w specjalne karty. Rozwiązanie świetnie się sprawdziło, więc podczas kolejnego remontu zmianę wprowadzono we wszystkich drzwiach na pierwszym piętrze budynku. Chociaż zmiana wywołała początkowy sprzeciw rodziców uczniów, okazało się, że wpływa na bezpieczeństwo, brak kosztów dorabiania kluczy czy napraw po aktach wandalizmu. Bowiem każde wejście ucznia do toalety jest rejestrowane przez system.
Kompetencje przyszłości
W zespole nauczycieli-innowatorów, którzy z pomocą iPadów zmieniają szkolną rzeczywistość, jest Marta Nowak. To matematyczka, która raz w tygodniu prowadzi dodatkowe zajęcia kreatywne Lego Education SPIKE Prime. Co ciekawe, Marta od września 2020 r. jest przewodniczącą Rady Rodziców i cennym ogniwem w szkolnej społeczności. – Jestem mamą i nauczycielką, osobą, która widzi „dwie strony”. Patrzę z perspektywy zatroskanych rodziców, którzy chcą pomóc i uczestniczyć w życiu dziecka i szkoły oraz z perspektywy uczniów i ich potrzeb – wyjaśnia.
Podczas zajęć dziesięciu uczniów z klas 5 i 6 realizuje projekty o różanym stopniu trudności. Korzystają z aplikacji SPIKE zainstalowanej na szkolnych iPadach, pracując w parach lub indywidualnie. Dodatkowe akcesoria ułatwią naukę robotyki: miarki do mierzenia odległości, plansze do czujników koloru, drogi i rampy do przebywania odległości. – Czasami odrywamy się od gotowych instrukcji i tworzymy własne projekty. Chodzi nie tylko o to, by uczniowie potrafili odwzorować schematy, ale by poruszyli wyobraźnię i wykorzystali potencjał w tworzeniu czegoś nowego. Poznają zasady działania silników, czujników koloru, dotyku czy żyroskopu. Znajdują zastosowanie w różnych dziedzinach życia, udoskonalają i rozbudowują projekty. Świetnie się bawią, a przy tym rozwijają kompetencje przyszłości, rozwiązują problemy i uczą formułować wnioski – podkreśla Marta Nowak.
Marta Nowak
nauczycielka prowadzącazajęcia kreatywne Lego Education SPIKE Prime
Dyrektor SP 1 w Trzciance chciałby, by każdy uczeń w przyszłości miał swojego iPada. Nie ma jednak złudzeń – rozwój technologiczny jednostki budżetowej jest uzależniony od decyzji ministra edukacji, władz samorządowych lub zaradności władz placówki. Niekiedy w szkołach brakuje nawet informatyka na etacie, dlatego bardzo docenia wsparcie techniczne i serwis Cortland. – Gdy nie potrafimy sami czegoś zrobić, wystarczy telefon dla naszego partnera, i wszystko jest rozwiązywane zdalnie. Zresztą zarządzanie sprzętem Apple to świetna sprawa. Wszystko widać z poziomu jednego komputera, a uczniowie nie mogą niczego samodzielnie instalować. Przejście do środowiska iPadOS/macOS to jak zmiana samochodu z manualnej na automatyczną skrzynię biegów. Nie chcesz wracać do tego, co było kiedyś – podsumowuje żartobliwie Waldemar Łastowski.
Europejski Korpus Solidarności
Szkoła posiada Znak Jakości Europejskiego Korpusu Solidarności, programu Komisji Europejskiej, który umożliwia młodym ludziom w wieku od 18 do 30 lat zaangażowanie się w lokalne inicjatywy lub wolontariat w Europie. W praktyce oznacza to, że co roku szkoła gości dwóch wolontariuszy z zagranicy (dotychczas z Ukrainy, Turcji, Rosji, Gruzji i Armenii), którzy mają opłacone zakwaterowanie, otrzymują niewielkie wynagrodzenie i uczą się języka polskiego. W zamian świadczą pracę wolontariacką w szkole przez 30 h tygodniowo, ucząc dzieci kultury kraju, z którego pochodzą, języka angielskiego czy informatyki. Wizja szkoły oparta o technologię, ucząca otwartości i dwóch języków (niemiecki i angielski) od pierwszej klasy przynosi dobre efekty w postaci najlepszych wyników z egzaminu 8‑klasisty (j. angielski) w gminie Trzcianka.
Co dalej? Właśnie kurier dostarczył 5 kolejnych urządzeń iPad. Śmiało zakładamy, że będzie coraz lepiej.
Zdjęcia przygotowane przez Remigiusza Wojtera, umieszczone za zgodą Szkoły Podstawowej nr 1 im. Juliusza Słowackiego w Trzciance.